ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ

Τα ρήματα που φανερώνουν προσταγή, παράκληση ή ευχή λέμε ότι βρίσκονται σε έγκλιση προστακτική.

Όταν περιγράφω κάτι ως επιθυμητό/αβέβαιο ή απαιτώ την πραγματοποίησή του, δεν το τοποθετώ σε χρονική βαθμίδα. Έτσι, η υποτακτική και η προστακτική είναι άχρονες εγκλίσεις.

Κλείσε το παράθυρο! (προσταγή)
Δώσε μου το βιβλίο, σε παρακαλώ. (παράκληση)
Πήγαινε στο καλό. (ευχή)

Η προστακτική σχηματίζεται με τον εξακολουθητικό – επαναλαμβανόμενο και με τον συνοπτικό – στιγμιαίο τύπο του ποιού ενεργείας:
 

Η προστακτική έχει δύο πρόσωπα: το β’ πρόσωπο ενικού (εσύ) και το β' πρόσωπο πληθυντικού (εσείς).

Π.χ.:	πρόσωπο	Εξακολουθητική Προστακτική	Συνοπτική Προστακτική
(γράφω)	β’ εν.: β’ πλ.:	γράφε  γράφετε	γράψε   γράψτε
(σκουπίζω)	β’ εν.: β’ πλ.:	σκούπιζε  σκουπίζετε	σκούπισε  σκουπίστε
(αγαπώ)	β’ εν.: β’ πλ.:	αγάπα  αγαπάτε	αγάπησε  αγαπήστε

Σχηματισμός Προστακτικής Αορίστου Ανωμάλων Ρημάτων

Οριστική ενεστώτα	Συνοπτική Προστακτική
	β’ πρόσωπο ενικού	β’ πρόσωπο πληθυντικού
ανεβαίνω κατεβαίνω μπαίνω βγαίνω έρχομαι μένω φεύγω πλένω βρίσκω βλέπω λέω πίνω παίρνω τρώω	ανέβα κατέβα μπες βγες έλα μείνε φύγε πλύνε βρες δες πες πιες πάρε φάε	ανεβείτε κατεβείτε μπείτε βγείτε ελάτε μείνετε φύγετε πλύνετε (πλύντε) βρείτε δείτε πείτε (πέστε) πιείτε πάρτε φάτε

ΠΗΓΗ:  http://users.sch.gr/parantoniou/site/glwssa/grammar_prostaktiki_enestwta_aoristou.html


Τα ρήματα της παθητικής φωνής σχηματίζουν το  β΄ ενικό πρόσωπο της συνοπτικής  προστακτικής σε  –ου  και το β΄ πληθυντικό πρόσωπο σε  –είτε  .

         π.χ.    Οριστική Ενεστώτα:   δένομαι , πλέκομαι, αλείφομαι

 Συνοπτική Προστακτική:  δέσου, πλέξου, αλείψου   (β΄ ενικό πρόσωπο)         

                            δεθείτε, πλεχτείτε, αλειφτείτε   (β΄ πληθυντικό πρόσωπο)

Προσοχή:

        Η συνοπτική προστακτική  των δισύλλαβων ρημάτων της α΄ συζυγίας  (π.χ. λύνω, δένω, γράφω κτλ.) δεν παίρνει αύξηση, όπως η οριστική του αορίστου.

        Το ίδιο, λοιπόν, συμβαίνει και όταν έχουμε σύνθετα ρήματα, με πρώτο συνθετικό κάποια πρόθεση ( π.χ. ανά, κατά, δια, μετά, παρά, από, επί, υπέρ, αντί  κ.ά. )  και δεύτερο ένα δισύλλαβο ρήμα της α΄ συζυγίας  ( π.χ. υπογράφω, παραγράφω, επιβλέπω, μετατρέπω, αναβάλλω  κ.ά. ) . Αυτά, λοιπόν, τα ρήματα,  ενώ στην οριστική του ενεργ. αορίστου παίρνουν αύξηση  ανάμεσα στην πρόθεση  και στο ρήμα (εσωτερική αύξηση), στην προστακτική δεν παίρνουν αύξηση.

             Π.χ.                                Οριστική                Προστακτική

                            Αόριστος                έγραψε                        γράψε

                                                       υπέγραψε                    υπόγραψε